Stress bij vissen

Het begrip stress in de wereld van koikeeping en vijverhouders wordt vaak onderschat. Stress is nochtans de belangrijkste oorzaak van het uitbreken van een ziekte.

We weten dat alle vissen drager zijn van een aantal pathogene organismen (organismen die een ziekte kunnen veroorzaken). Dit wil nog niet zeggen dat de ziekte ook daadwerkelijk tot uiting zal komen en dat zal ook niet gebeuren zulang de vis gezond is en geen stress heeft. Door stress worden bepaalde hormonen en adrenaline aangemaakt in het lichaam van de vis als reactie op een factor in de vijver waarmee de vis het niet goed vindt. Deze aangemaakte stoffen zullen ervoor zorgen dat het afweermechanisme en de gezondheid van de vis voor een kortere of langere tijd vermindert. De kans dat tijdens deze periode een ziekte uitbreekt is dan groot, zeker als we weten dat alle vissen ziekteverwekkers op hun lichaam hebben.

Stress kunnen we indelen in twee groepen:

• stress in een korte periode
• stress over een langere periode

Een korte periode van stress kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld het wegvluchten van de vis voor een schepnet. Dit kan enkele minuten duren. Er zijn ook langere periodes van stress, zelfs van enkele maanden. Directe factoren zijn slechte waterkwaliteit of verkeerde voeding. De vis wordt er dagelijks mee geconfronteerd. We moeten er dus alles aan doen om stress bij vissen te vermijden.

We weten nu wat stress is en wat het teweeg kan brengen. Enkele factoren die stress veroorzaken:

• Gebrek aan zuurstof (in de zomer)
• Vervuild water met een hoge organische belasting en te hoge ammoniak- en nitrietwaarden. Dit vervuild water veroorzaakt ernstige kieuw- en huidirritaties. De slijmhuid kan aangetast worden. De darmen kunnen vernietigd worden en er kunnen zowel inwendige als uitwendige bloedingen ontstaan. In ernstig vervuild water kunnen zelfs het zenuwstelsel, de lever, milt en nieren worden beschadigd
• Verkeerde voeding: zowel te weinig als te veel voeding kan schadelijk zijn. Voedsel met een te hoog gehalte aan eiwitten toedienen bij te lage temperatuur kan niet door de vis verteerd worden
• Verwondingen door schuren etc. met huidirritaties tot gevolg
• Overdadig gebruik van medicijnen en waterverbeteringsproducten. Let op met voorjaarskuren en preventieve behandelingen
• Vergiftiging door zware metalen (kopersulfaat komt in veel medicijnen voor)
• Transport
• Onoordeelkundig vangen van vissen en vissen vangen vlak na het winterseizoen wanneer hun afweermechanisme nog niet voor de vulle 100% werkt
• Nieuwe vissen. Verstoring van de rangorde of nieuwe vissen die ook drager zijn van eventueel nieuwe pathogene organismen
• Temperatuurschommelingen. Een verschil van meer dan 2°C in een korte periode veroorzaakt bij koi stress
• Te groot visbestand in verhouding met de vijverinhoud, ook de strijd om voedsel en zuurstof in de zomer, te vervuild water enz
• Een verkeerd aangelegde vijver. Te ondiepe of te kleine vijver
• Onrustige omstandigheden (natuurlijke vijanden, schepnetten,…)

Stress vermijden we door deze stressfactoren zo goed mogelijk weg te werken door vakkundig te werken bij bijvoorbeeld transport, het vangen, het gebruik van medicijnen, het voederen,… De waterkwaliteit kunnen we verbeteren, de aanmaak van zuurstof kunnen we verhogen door het plaatsen van luchtsteentjes en het bouwen van een waterval in een siervijver. Voor de koivijver is de plaatsing van een druppelfilter ideaal. Zet ook liever wat minder vis uit dan eigenlijk is toegestaan, herberg de vissen in een goede vijver.

Stress factoren volledig wegwerken is in de praktijk niet om te verwezenlijken, doch door zoveel mogelijk met de vissen rekening te houden en hun eisen aan hun omgeving te respecteren is het risico op ziekten veroorzaakt door stress al heel wat minder dreigend.