Koi Herpes Virus

Koi Herpes Virus of afgekort KHV is in de koihobby de meest dodelijke en besmettelijke ziekte waarmee onze koi besmet kan worden. Besmet water, materieel of koi die drager zijn van het virus kunnen de ziekte in de vijver brengen met catastrofale gevolgen.

Koi Herpes Virus zoals wij hobbyisten de ziekte noemen is een virus dat binnendringt in cellen van de gastheer en daar zijn vernietigend werk in razendsnel tempo verder zet. De ziekte komt tot uiting bij watertemperaturen tussen de 18 en 28 graden en er bestaat alsnog geen geneesmiddel om dit virus te stoppen of op zijn minst het te vertragen.

Situering

INFECTIEUZE ZIEKTEN > VIRUSSEN

• Koi Herpes Virus

Volledig overzicht infectieuze en niet infectieuze ziekten

KHV is een virus

Virussen zijn microscopische kleine stukjes DNA (DNA virus).Virussen zijn zelfs geen ééncellige organismen en niet te vergelijken met bvb een bacterie. Ze zijn een factor 100 keer kleiner dan een bacterie en hebben gastheercellen nodig om zich te kunnen vermenigvuldigen. Virussen dringen in de celwand waar ze zich gaan vermenigvuldigen. De gastheercel kan beschadigd raken of zelf vernietigd worden.

De gastheer kan gelijk welk levend organisme zijn van mens, tot dier, tot zelfs bacteriën.

Virussen zijn vaak soortspecifiek wat willen zeggen dat ze niet overdraagbaar zijn van een soort organisme naar een andere soort. Bvb KHV is gevaarlijk voor onze koi maar niet voor de mens of HIV (aids) is gevaarlijk voor de mens maar niet voor vissen. Vogelgriep daarentegen is een virus dat wel gevaarlijk is voor verschillende organismen zoals pluimvee en mens.

Geen geneesmiddel

Een virus vernietigen zonder daarbij de gastheercel de doden of te beschadigen is geen gemakkelijke klus en men zoekt nu nog naar methodes om dit in de toekomst wel te kunnen.

Momenteel is de enige remedie om tegen een virus te strijd aan te gaan het natuurlijke afweermechanisme van de gastheer. Dit afweermechanisme komt in werking wanneer een lichaamsvreemd organisme of stof het lichaam van de gastheer aanvalt of binnendringt. Dit gebeurt niet van de ene dag op de andere maar steeds na enige tijd.

Het natuurlijke afweermechanisme is erop gebaseerd om antilichamen in te schakelen om alsnog te voorkomen dat het virus zich kan vermenigvuldigen. Wanneer het schadelijke virus zich sneller kan vermenigvuldigen dan de gastheer antilichamen kan aanmaken wordt het individu ziek of sterft zelfs.

Vaccinatie is een methode dat op dit principe werkt. Een vaccin is niets meer of minder dan een afgezwakte variant van de ziekte. Door deze milde vorm van de ziekte te injecteren in het organisme kan het afweermechanisme van het gevaccineerde individu reeds in werking treden en antilichamen aanmaken, in de hoop dat er zich voldoende antilichamen ontwikkeld hebben om later eventueel een aanval van het echte schadelijke virus af te wenden en reeds een stap voor te zijn om het vernietigende werk van het virus.

De jaarlijkse griepprik die veel mensen voor de winter krijgen is een mooi voorbeeld.

Vaccins zijn een complexe materie. Niet alleen moeten wetenschappers een milde vorm van de ziekte kunnen maken om de gastheer niet ziek of minder ziek te maken, daarbij komt nog eens dat het virus niet te sterk mag muteren (veranderen van eigenschappen) van het originele virus anders heeft het vaccin geen invloed en kunnen de antilichamen na vaccinatie de aanval van het echte virus niet de baas en wordt men toch ziek.

DNA virussen zoals KHV één is zijn minder gevoelig aan mutaties en zullen trachten steeds hun oorspronkelijke eigenschappen te herstellen. RNA virussen zoals griep zijn wel in staat regelmatig te muteren waardoor ze van eigenschap veranderen. Het gevolg is dat een vaccin niet meer effectief is tegen de nieuwe mutatie. Dit verklaard ook waarom sommige mensen toch griep krijgen ondanks dat ze een griepprik kregen. Elk jaar moeten griepvaccins aangepast worden aan de griepvariant die op dat moment dan het meest aanwezig is of de mensen het meest ziek maakt.

Kennis over KHV

Virussen worden onderverdeeld in verschillende groepen. Op wetenschappelijke basis is men er nog niet helemaal uit waar ze Koi Herpes Virus precies moeten situeren binnen de virussen. Sommige wetenschappers in de VS en Europa spreken over Koi Herpes Virus en zijn van mening dat dit virus tot de Herpesvirussen behoort. Een Israëlische professor vindt KHV dan teveel afwijken van de originele Herpesvirussen en vindt dat dit virus niet tot de reeds bestaande virusgroepen behoort. Hij spreekt over CNGV (Carp Nephritis and Gill Necrosis). Een naam die verwijst naar het weefselverval in de kieuwen en ontsteking van de nieren. Het weefselverval in de kieuwen is een typisch ziektebeeld van KHV.

Wat weten we van KHV?

• KHV is een DNA virus en is dus minder onderhevig aan mutatie.
• KHV is hoogst besmettelijk en overdraagbaar van de ene karper op de andere via o.a. besmet water, materieel of andere koi.
• KHV is soortspecifiek en kan tot zover bekend enkel karpers (Cyprinus carpio) besmetten. Goudwindes, steur en andere vissen kunnen dus alsnog niet besmet worden.
• KHV begint zich te vermenigvuldigen bij een watertemperatuur vanaf 18°C. Wanneer het water boven de 28°C komt stopt het vermeerderingsproces. Van zodra dat watertemperatuur zich in de range van 18-28°C bevindt zal het reeds latent aanwezige KHV voor een mogelijke uitbraak zorgen waarbij 21-24°C de optimale temperatuur is.
  Dit is tevens het grote gevaar van KHV besmette vijvers. Wanneer de temperatuur zich onder de ideale temperatuur bevindt zoals in het najaar, winter en voorjaar is er op het eerste zicht niks aan de hand hoewel de dan nog gezonde vissen toch al drager zijn van het virus. De ziekte komt dan later tot uiting van zodra de voor het virus ideale watertemperatuur is bereikt.
• Stress bij koi is zeker één van die factoren welke KHV in de hand werken en het ziekteproces nog versnellen. Bij stress draait het natuurlijke afweermechanisme niet zoals het hoort en de aanmaak van de zo noodzakelijke antilichamen is niet optimaal of wordt zelfs stopgezet.
• KHV zou net als HIV (aids) het gemunt hebben op het afweermechanisme. Blijkt dat KHV ook de nieren aantast en bekend is dat de (kop)nier een belangrijke rol speelt in het afweermechanisme van de karper.
• KHV kent een korte incubatietijd en grijpt enorm snel op zich geen wanneer de omstandigheden voor het virus ideaal zijn. Het verloop van besmetten, het vertonen van de ziektesymptomen en de dood van verschillende koi kan ontzettend snel verlopen.
• KHV tast karpers aan van alle leeftijden maar volwassen exemplaren zijn gevoeliger dan jongere vissen.

Ziekteverschijnselen:

Weefselverval en verslijmen van de kieuwen is het meest typische beeld van KHV en verder kunnen volgende symptomen wijzen op de ziekte:

• Afzonderen van koi
• Ingevallen ogen
• Herpesachtige aandoeningen op de huid
• Verlies van slijmhuid en overmatige slijmproductie
• Huidwondjes
• Lichthappen
• Verminderde eetlust
• Ongecoördineerd zwemmen
• Ontstaan van secundaire infecties omdat de gastheer verzwakt is. Bvb. Bacteriën en parasieten zoals voornamelijk Costia.
• Snelle sterfte van verschillende koi

Merkwaardig aan KHV is dat regelmatig karpers kunnen sterven zonder dat er maar ook één ziektesymptoom zichtbaar is.

Diagnose

KHV kan vastgesteld worden door het uitvoeren van een PCR (Polymerase Chain Reaction), dat is het isoleren en klonen van DNA in een labo waardoor het virus kan aangetoond worden. Voor Nederland is dit het CIDC-Lelystad. Voor deze diagnose methode worden stukjes weefsels van nieren en kieuwen gebruikt waardoor één of meerdere koi dienen opgeofferd te worden.

In Israël wordt wel aan een testmethode (ELISA) gewerkt die via een slijmmonster van de kieuwen of uitwerpselen KHV kan vaststellen maar deze methode zou niet geschikt zijn als belangrijkste onderzoeksmethode aangezien deze indirecte test de antilichamen opspoort en niet het virus zelf. ELISA zou dus niet kunnen bepalen of een vis eventueel al zou besmet zijn met KHV voordat eventuele antilichamen zich gevormd hebben.

Verder zijn een viruskweek op Koi-Fin (KF-1) cellijn, en een kijk onder de elektronen microscoop mogelijke methodes om KHV vast te stellen.

Vraagtekens over KHV

Er is ons al heel wat bekend ontrent KHV maar lang nog niet alles. Bvb de periode dat het virus kan overleven zonder gastheer. Waarschijnlijk is dit een lange periode.

De wijze van besmetten zoals van vis naar vis of via besmet water is ons bekend maar we weten nog niet of andere dieren die in en rond de vijver leven het virus kunnen verspreiden. Spontane uitbraken van KHV doen vermoeden dat KHV ook nog via andere wegen dan besmet water en vissen overgedragen kan worden.

De mogelijkheid bestaat erin dat het virus wel eens een heel lange tijd in de vijver kan uithouden zonder karper als gastheer. Misschien kan het virus overleven in uitwerpselen of ander organisch afval in de vijver. Een proef in Israël zou uitgewezen hebben dat koi besmet kunnen worden door in contact te komen met een week oude uitwerpselen. De pH gedurende een paar uur naar 11 brengen zou dodelijk zijn voor het virus.

Dé grote vraag is hoe lang een koi drager blijft en hoe lang een diagnose kan gesteld worden of de koi al dan niet drager is van het KHV virus. Mogelijk is het aantal virusdeeltjes na een periode te klein om nog getest te worden. Aangenomen wordt dat net zoals andere herpes aandoeningen de vissen levenslang drager zijn.

Een nog belangrijkere vraag is of een koi die een KHV aanval overleefde op termijn nog besmettelijk is voor andere vissen. Het kan best zijn dat een positieve test aantoont  dat het virus aanwezig is maar het kan ook zijn dat kleine restdeeltjes van het DNA virus een positieve test geven maar niet besmettelijk meer zijn. Het opzettelijk besmetten van andere vissen kan aantonen of de restdeeltjes van het virus al dan niet besmettelijk zijn. Ook is nog niet bepaald in welke mate de restdeeltjes virus aanwezig moeten zijn om al dan niet gevaarlijk te zijn.

Eerste hulp bij vermoeden

Als u KHV zou vermoeden dan heb je één remedie om de uitbraak van de ziekte een halt toe te roepen en dat is het snel verwarmen van het water naar 30 tot 32°C (max. 3° per dag) Als dit niet lukt in de vijver dan kan een quarantaine dienen. Ook moet er voldoende zuurstof voorzien worden want water met dergelijke temperatuur kan minder opgeloste zuurstof bevatten. Let ook op de waterkwaliteit en ververs voldoende water. Ondertussen kunt u best door een dierenarts een staal laten nemen van één of twee vissen om een diagnose te stellen.

Na deze periode kunt u het water weer tot ongeveer 23 graden laten dalen. Mochten er zich dan symptomen van een KHV besmetting voordoen dan herhaalt u de procedure.

Mocht blijken dat de diagnose positief is, zorg er dan voor dat u uw overlevende vissen niet gaat weggeven of verkopen. Het gevaar voor het besmetten van andere vijvers is groot.

PAS OP! Het naar omhoog brengen van de watertemperatuur tot boven de 30°C doodt het KHV niet, de vissen blijven mogelijks drager. Het is slechts een methode om een KHV uitbraak een halt toe te roepen.

Risico”s beperken

Om een uitbraak van KHV in uw vijver te voorkomen zouden de vissen gedurende enkele weken reeds in de gevaarlijke temperatuurzone moeten doorgebracht hebben. Probleem is dat de meeste koi bij ons in november aangekocht worden, te laten overwinteren bij de dealer, om ze in het voorjaar, april naar de eigen vijver te plaatsen. De watertemperatuur is dan nog te laag om een KHV uitbraak te kunnen hebben. De symptomen komen pas een paar maand na uitzetten in de vijver tot uiting als de watertemperatuur in de ideale range van 18-28 graden komt.

Koi kopen bij uw vertrouwde dealer(s) is altijd al belangrijk gebleken, zeker des te meer met KHV.

Als u het risico voor uw koi in de vijver tot een minimum wilt beperken dan is het hanteren van een quarantaine periode in een volledig van de vijver gescheiden faciliteit een must.

De quarantaine faciliteit moet een kleine versie zijn van uw vijver, met een goede filter, zuurstofvoorziening en voldoende waterverversingen. Tevens moet de quarantaine bak ook te verwarmen zijn om het water op een temperatuur van gemiddeld 23 graden te brengen zodat eventueel een KHV uitbraak zou kunnen plaatsvinden.

In de quarantaine bak moet u ook een paar minderwaardige koi uitzetten. Zij houden het biofilter in leven en ze worden blootgesteld aan eventuele ziektes, niet alleen KHV die de nieuw aangekochte eventueel met zich meedraagt.

Procedure om aangekochte koi in quarantaine te plaatsen en te testen op KHV:

• De temperatuur van de q-bak moet die van bij de dealer benaderen
• Enkele minderwaardige koi uit de vijver in de q-bak uitzetten
• De aangekochte koi in de q-bak uitzetten
• De temperatuur in de q-bak met max. 3 graden per dag verhogen tot een 23°C bereikt is.
• De watertemperatuur van gemiddeld 23 graden gedurende een drietal weken aanhouden.

Wanneer zich in deze periode symptomen van KHV voordoen, direct een diagnose via een dierenarts laten uitvoeren. Bij een positief resultaat zult u de q-vissen moeten doden en de q-faciliteit onsmetten en laten uitdrogen.

Totdat er geen éénvoudige testkit voorhanden is om KHV met bvb met een afstrijkje op te sporen is de quarantaine de meest ideale methode om het risico tot een minimum te herleiden. Voor mensen die niet over een quarantaine beschikken die geschikt is om in te zetten tegen KHV is de raad uiterst voorzichtig te zijn en geen nieuwe koi te in de vijver uit te zetten die u niet bij een vertrouwde dealer hebt aangeschaft.

Tot slot

Duidelijk is dat KHV een uiterst besmettelijke en dodelijke virale ziekte is waarbij nog meer dan ooit de koi dealer en koi hobbyist op zijn hoede moet zijn om KHV buiten te houden. Er is ons al veel bekend over dit virus maar er zijn ook nog heel wat vragen die onbeantwoord blijven evenals een gemakkelijke diagnose en een afdoend vaccin dat door de overheid mag gebruikt worden.

Bijpassende artikels

• Wat weten we van KHV?

Bron & Referenties

University of Florida, Publication Koi Herpes Virus (KHV) Disease
Kathleen H. Hartman, Roy P.E. Yanong, B. Denise Petty, Ruth Francis-Floyd and Allen C. Riggs
NVN Koi magazine, Het grote KHV-dossier, Joop “GinRin” van Tol, Koi nr 66 Aflevering 4 Juni-Juli “06 pagina 57 e.v.
KOI 2000 Koiwijzer, Koi Herpes Virus, de nachtmerrie van iedere koihobbyist, Rob Heijmans, 5de jaargang editie 4 – december 2004 pag. 113 e.v.