Ief De Laender
Vorming van ijs en dichtvriezen van vijvers kan tot de grootste paniek leiden met als gevolg dat velen ondoordacht dit fenomeen proberen te verhelpen met heel kwalijke gevolgen.
Dit artikel is geschreven voor het aankaarten van een aantal veel gemaakte fouten die beginnende vijver liefhebbers maken tijdens de winter. Velen onder ons zullen hun vijver voor een eerste maal de winter zien ingaan en vaak gaan hier fouten gemaakt worden.
Vissen
Vissen kunnen zonder probleem een lange, koude winterperiode overleven mits de vijver volledig of gedeeltelijk ten minste 80 cm diep is. Voor koivijvers gaat men liever nog een stap dieper van 150 cm of meer.
Wellicht de meest gestelde vraag: Moet ik mijn vissen blijven voederen? Vroeger zei men om niet meer te voederen beneden een watertemperatuur van 10-12°C. Nu komt men meer naar het idee om de vissen te blijven voederen, zolang ze erom vragen. Stop absoluut met voederen van zodra de watertemperatuur de 6°C bereikt. Het idee hierachter is dat de vissen zo minder lang moeten leven op hun reserves. Pas zeker de hoeveelheid voeder aan in functie van de watertemperatuur. Koi houders voederen een wintervoeder (wheat gearm).
Vijverfilters
En filters in de winter moeten blijven aanstaan. Vele beginners leggen hun filters stil en reinigen hem eens grondig om in het voorjaar weer te starten. U hebt zonet één van de cruciaalste punten van uw vijver biotoop teniet gedaan. Uw filter zit vol leven (bacteriën) Verwoest de maandenlange opbouw van uw bacteriekolonie dus niet door uw filter stil te leggen, u zult uw filter hard nodig hebben in het voorjaar, dan nog opstarten met een filter is haast onmogelijk. En wanneer er vriestemperaturen worden opgemeten moeten alle filters zoveel mogelijk worden beschermd tegen de koude zodat onder andere leidingen niet kunnen stuk vriezen maar ook voor de bacteriën is het heel belangrijk.
Het is opletten voor bovengrondse filters (pomp gevoede – oeverfilters) die het water niet onder waterniveau terug in de vijver brengen maar bovengronds (in de meeste gevallen een waterval) of moeraszone. Als het even kan leiden we dit water direct onder waterniveau terug de vijver in. De planten in de moeraszone zijn toch in rust en vervullen geen functies meer uit, zeker wanneer we de moeraszone in het najaar hebben opgeschoond en uitgedund. Filters die bovenop de grond staan isoleren we goed.
Schakel skimmer en waterval uit. Een waterval zal het vijver water in rechtsreeks contact brengen met de koude lucht en de kille stenen. Het water dat wordt opgepompt uit de vijver zal hierdoor té sterk afgekoeld worden. Ook de skimmer moet worden stil gelegd. De skimmer gaat telkens het bovenste waterlaagje afzuigen en er is ook gevaar voor bevriezing aangezien het mondstuk van de skimmer aan het wateroppervlak ligt.
En als de vijver dichtvriest?
Een vijver die compleet dichtvriest, kan op zich geen kwaad, onze winters zijn nu ook niet van de strengste waardoor de vijver niet al te lang zal dichtvriezen. Belangrijk is wel dat je een gezonde en goed onderhouden vijver hebt. Als uw vijver op de bodem bedekt ligt met een aantal centimeters dikke laag van rottende bladeren moet je opletten. Schadelijke gassen kunnen immers niet ontsnappen door de ijslaag. Extra zuurstof wordt het best voorzien in de filters, in het biologische filterdeel, de bacteriën profiteren er mee van en de zuurstof aanmaak gebeurt buiten de vijver. Het is dan niet zo erg dat een vijver volledig is dichtgevroren op voorwaarde dat de organische belasting (bv. bladeren op de bodem) tot een minimum beperkt blijft.
Wanneer de vijver volledig is dichtgevroren kunt u het waterpeil laten zakken zodat er een luchtlaag ontstaat tussen water en ijslaag. Deze luchtlaag zal als isolator dienen maar maakt het ook mogelijk dat eventueel gassen uit het water kunnen ontsnappen. Met het laten zakken van het waterpeil voorkom je ook het aandikken van de ijslaag.
Er bestaan slechts maar een beperkt aantal goede methoden om een gat in het ijs te maken. Een gat in het ijs kappen of met heet water overgieten doet u best niet, dit zijn de twee meest dodelijke methodes voor uw vissen.
Hoe kan het dan wel. Preventief werken en voorkomen dat de vijver dichtvriest. De beste en esthetisch mooiste methode om het vijverwater voor een deel ijsvrij te houden zijn één of meerder luchtstenen in de vijver hangen. De opborrelende bellen zullen niet alleen uw vijver op die plek ijsvrij houden ook zullen schadelijke gassen verdreven worden en zal zuurstof worden toegediend. Er zijn nog methoden, zoals isolatiemateriaal en andere maar de luchtstenen hebben toch de aanbeveling omdat ze eigenlijk drie taken uitvoeren.
Hoe kan je nu veilig een gat in het ijs maken? Laat een ketel met water koken, houdt deze vast en zet deze ketel op het ijs en laat het erdoor zakken. Giet in geen geval heet water op het ijs. Dit brengt als het ware een schokgolf mee voor uw vissen.
Sneeuw ruimen
Sneeuw op het ijs zou kunnen zorgen voor een mooie isolatielaag maar toch is het aan te bevelen om een deel van de sneeuw uiterst voorzichtig weg te ruimen. Ook al zijn de vissen en waterplanten in rust. Een straaltje zonlicht in de donkere winterperiode doet wonderen voor vitamine D productie bij vissen. Waterplanten en dan met name de ondergedoken (zuurstof)planten hebben zonlicht nodig, ook al zal hun werking tijdens de winter op een heel laag niveau staan.
Laat de vijver in de winter met rust
Een laatste en minder rechtstreekse fout die mensen soms maken zijn werkzaamheden aan de vijver of in de nabije omgeving. Bedenk dat uw vissen een soort van winterslaap houden en met rust moeten gelaten worden. Storende zaken doen hen geen deugd. Laat de vijver en de tuin voor wat het is tijdens de winter. Het water is een goede geleider, ook van geluid. Werken in de nabijheid van de vijver veroorzaken trillingen die de vissen zullen waarnemen.
Koi in de winter
Voor mensen met koi is de winterperiode altijd een bange periode. Hoewel koi zich kan aanpassen aan watertemperaturen van 2° tot over de 30° moet er extra aandacht besteedt worden aan het overwinteren van koi. Koi hebben het liever warmer dan kouder en ze hebben het zeker niet begrepen op temperatuurschommelingen van meer dan 3° per dag. Vaak zullen koi houders hun koivijver dan ook overkappen met noppenfolie, bicarbonaatplaten enz.
