Alain Guillemin
Water is alom tegenwoordig. Zonder water geen leven. Vissen leven in het water en zijn er totaal afhankelijk van. Voor de volledigheid geven we een definitie en de eigenschappen van water.
Fysisch is water ongeveer 770 keer zwaarder dan een overeenkomstig volume aan lucht. Net als alle chemische verbindingen bezit water een kook (100 ºC) en een vriespunt (0ºC). Water heeft echter een heel aparte eigenschap die bij geen enkele andere materie van toepassing is. Alle verbindingen hebben de eigenschap bij afkoeling te krimpen. Dit is echter niet het geval met water. Bij afkoeling van 100 tot 4ºC zal ons water geregeld krimpen. Zodra het zijn vriespunt bereikt heeft begint het geleidelijk uit te zetten. Dit gebeurt bij verdere afkoeling abrupt en drastisch zodat het bij ijsvorming reeds 11 keer zijn volume heeft ingenomen. Dit verklaart het drijven van ijs op water en het springen van leidingen bij vriesweer.
Water heeft een sterke neiging om aan zichzelf vast te blijven zitten en zich samen te trekken. Dit is best op te merken bij een traag druppelende kraan. Het kan een hele tijd duren voor de druppel loslaat, terwijl we al enkele malen dachten: “nu gaat het gebeuren”. Dit verschijnsel noemt men “*cohesie*”.
Daarentegen is water ook uiterst “*adhesief*” en kleeft het op vrijwel iedere vaste stof. Probeer maar eens een druppel water van hout te verwijderen met een velletje papier zonder dat er water op blijft kleven. Als het regent bijvoorbeeld hebben we ook de grootste moeite om onze kleren droog te houden want het water kleeft erop alsof het niks was. Eén uitzondering op deze regel is paraffine. Indien we een druppel laten aflopen op een stuk paraffine dan blijft er geen enkel spoor van dat water over.
Chemisch is water opgebouwd uit 2 atomen waterstof en 1 atoom zuurstof. Een atoom is het kleinste deel dat men van een element kan vinden. Eén molecule moet voldoen aan alle kenmerken van een bepaalde stof en is opgebouwd uit verschillende atomen.
Deze moleculen zijn in om het even welke stof voortdurend onder beweging. Dit werd ontdekt door een Brits plantkundige “Robert Brown”. Deze beweging noemen we dus de “Brownse beweging”. Dit is de oorzaak van krimpen, uitzetten en vervormen van bijvoorbeeld vaste stoffen.
Om het wat gemakkelijker te maken werd een systeem van scheikundige afkortingen ingevoegd aan de hand van het aantal atomen. Zuiver water schrijft men dus als:*H2O*. Wat staat voor 2 atomen waterstof en één zuurstofatoom.
De kleur, de smaak en de geur
De kleur van het water is te wijten aan de aanwezigheid van zeer kleine deeltjes. Dit kunnen organische, opgeloste of deeltjes in suspensie (vermengen zonder oplossen) zijn. Er bestaat kwantitatief geen verband tussen de kleurintensiteit van het water en het gehalte aan organische stof. De organische stof kan al dan niet gekleurd zijn. Gekleurd water is niet aangenaam. Zowel voor huishoudelijk gebruik als voor de vijver. Het wekt een zekere twijfel op over de kwaliteit, hoewel dit niet altijd het geval hoeft te zijn.
De oorzaak van geur en smaak van water is gewoonlijk de aanwezigheid van ingebrachte bestanddelen, contact met levende organismen (bijvoorbeeld algen) of chemische stoffen. Bepaalde chemische stoffen verspreiden bij een zeer lage concentratie reeds een onaangename geur. De slechte geur en smaak zijn een negatieve factor voor het gebruik als drinkwater, maar eveneens voor vijverwater. Het ontgeuren kan opnieuw door gebruik te maken van actieve kool.
Het water in België
Door een sterke toename in verbruik van water de laatste jaren is men genoodzaakt steeds dieper te gaan boren om aan water te geraken. De hardheid van dit water is dus sterk afhankelijk van de grond en de gesteenten waardoor het sijpelt. In België hebben we zéér hard water en Vlaanderen scheert daarbij wel de hoogste toppen. Op sommige plaatsen en vooral langs de kust zijn waarden van 23ºDH niet uitgesloten. 70% van de Vlaamse huisgezinnen kookt, wast en zet koffie met extreem hard water. Dit kan rampzalige gevolgen hebben voor onze apparatuur.
In vergelijking met onze buurlanden staat België er dus niet al te best voor! Slechts 17% van het Duitse water overschrijdt de 12ºDH. Ook in Nederland is het water kalkvrij door de frequente installatie van centrale waterverzachters. De kans is erg groot dat het water bij ons in de toekomst nog harder wordt.
Enkele wetenswaardigheden:
- Ook in het menselijke leven speelt water een zeer belangrijke rol. We worden als het ware uit water geboren. Negen prenatale maanden lang zwom u erin. Jawel, zonder te verdrinken. En ook nadien blijft water het hoofdbestanddeel van het menselijk lichaam. Bloed bestaat uit meer dan 90% water, de nieren uit zo een 82%, de spieren gemiddeld uit 75% en zelfs onze botten bevatten 22% water. Alles bij elkaar genomen bestaan we dus als fysische grootheid uit 71% water!
- Jaarlijks drinken we ongeveer vijf maal ons gewicht aan water. Dit betekent dat wanneer we de kans krijgen op een mooie leeftijd te sterven, we ongeveer 30.000 liter water gedronken hebben. Bier , limonades en dergelijke bestaat uit meer dan 95% water!
- Bij het bekijken van een wereldkaart stellen we ook hier nogmaals vast dat de aarde hoofdzakelijk bestaat uit water (75%), in de vorm van oceanen, zeeën, rivieren, kanalen… enzovoort. Er is echter nog veel meer water aanwezig dan dat. Water komt over de hele wereld voor in drie vormen: vast, vloeibaar en gas. Zijnde ijs, water en waterdamp. We kunnen dit alles samen met ongeveer 15% verhogen en stellen dat de wereld en zijn omgeving uit ongeveer 90% water bestaan. Wie durft het nu nog te wagen om te zeggen dat water alledaags is?
